een opinieblog over de toekomst van de arbeidsmarkt, verborgen werkeloosheid, zingeving en een broodnodig nieuw paradigma.
Kom uit de kooi
Een aantal gerenommeerde namen zoals Hans Biesheuvel en Aukje Nauta hebben aan dit artikel gewerkt. Ik weet niet voor welke termijn dit stuk geschreven is en ik ken de fundamentele gedachten erachter niet. Er komen echter wel een praktische en een meer essentie gedachte naar aanleiding van onder andere dit stuk bij mij op die ik graag wil delen.
Praktisch
Ik voelde me er enigszins door aangesproken aangezien ik momenteel in loondienst werk bij een grotere landelijke organisatie. Onlangs heb ik na een korte time out omdat ik er doorheen zat bij het gesprek dat ik had om weer te beginnen aangegeven dat ik de zogeheten nevenactiviteiten zou willen beginnen. In de praktijk zijn er dan de nodige bezwaren, met name op integriteitsvlak spelen er altijd onduidelijkheden. N=1 maar ik vermoed dat er veel vergelijkbare gevallen zoals de mijne zijn, ik ken er in ieder geval meerdere. Het is prima om de bal van eigen verantwoordelijkheid ook bij mensen in loondienst te leggen maar dat kan niet zonder dat de werkgevers hier zelf ook klaar voor zijn.
Essentieel
Een meer essentieel aspect echter is dat er volgens mij niet voldoende zinvol of zingevend werk is waar voldoende voor betaald zal worden. We hebben nu reeds te maken met een aanzienlijke werkeloosheid en in mijn beleving door onder andere de toenemende technologische vooruitgang en digitalisering zal deze alleen maar toenemen. Bijgaand een kleine grafiek waarin de mate van waarschijnlijkheid van de digitalisering van een aantal beroepen wordt aangegeven. De discussie hierover wordt internationaal al breed gevoerd en een link naar een enigszins gekleurde maar uitgebreide artikel van The Economist geeft hier een mooi overzicht van.
Scenario’s
Ruwweg zijn er twee scenario’s die beide hun voor en tegenstanders kennen. In het ene scenario zorgt de technologische vooruitgang voor het verlies van oude maar ook voor de creatie van nieuwe banen en is hier met een toegenomen welvaart een evenwicht. Het andere scenario zorgt dezelfde technologische vooruitgang alleen maar voor het verlies van veel banen en de winst van een paar gespecialiseerde banen met een grotere inkomenskloof en een grotere werkeloosheid tot gevolg.
Toekomst arbeid
Hoe de toekomst er uit zal zien is uiteraard ongewis en als ik nu om mij heen kijk zie ik een grote hoeveelheid banen die er pak hem beet 15-20 jaar geleden nog niet waren, internetmarketeers, php programmeurs, community managers om maar eens wat te noemen. Toch zal in mijn beleving het tweede scenario de overhand krijgen. De vraag is of dat erg hoeft te zijn, mits we wat kunnen doen aan goede basis van de kwaliteit van leven en een te grote inkomenskloof en nog belangrijker er voldoende zingeving is.
Hoe is het nu al?
Dit zal in mijn beleving ook meer druk opleveren naar veel andere middenklasse banen. Midden management functies, control functies, juridische en aanverwante functies. We worden al dan niet gedwongen weer zelfstandiger te worden in de manier waarop we werken. Organisaties zoals het in sociale innovatieland veel genoemde Buurtzorg maar ook een van de winnaars van Het Slimste Bedrijf van Nederland, Schoongewoon laten zien dat je juist door alleen een hoogstnoodzakelijke overhead aan te houden je sneller, wendbaarder, effectiever, efficiënter maar vooral ook menselijker en natuurlijker bent. De concurrentievoordelen zijn evident.
Knelpunten
Het tweede knelpunt is het feit dat niet iedereen zich aangetrokken zal voelen tot het in dit voorbeeld genoemde primaire proces verpleging. Niet iedereen is hier geschikt voor of wil dit.
Toekomstige banen
Ik ga even terug naar het artikel van de economist dat de toekomst van de banengroei ziet in functies zoals therapeuten en yoga instructeurs. Hoewel ik de mening deel over de soort banen komen we volgens mij bij een van de grootste knelpunten, hoe waarderen we dit werk en waar komt dat geld vandaan? Als zoals Piketty en The Economist beide laten zien de rijken steeds rijker worden dan blijft er minder over voor de rest. Ik zie om mij heen dat er al veel coachingswerk om niet wordt gedaan voor vrienden en bekenden. Al het onbetaalde advieswerk laat dan nog maar buiten beschouwing.
Paradigma werk
Onze huidige maatschappij is gebouwd op het paradigma van zingeving en betekenis door werk. In mijn beleving is dat niet langer houdbaar, de mening van Rugter Bregman hierover deel ik. Ik zou het gesprek echter nog een stap verder willen trekken dan wat er in de Tegenlicht uitzending met hem aan bod kwam, de conclusie dat we een nieuwe bron nodig hebben.
De mens is spiritueel
Op een fundamenteel niveau zijn wij als mensen volgens mij meer spiritueel dan zelfs atheïsten toe willen geven. Ik beschouw mezelf in ieder geval wel als een spiritueel wezen. In die hoedanigheid gaat voor mij de verbinding tussen mij en andere mensen veel verder dan mijn ego me wil doen laten geloven, hoe ongelukkig ik ook nog altijd kan blijven handelen.
Paradigma spiritualiteit en bewustzijn
Mensen hebben elkaar wel nodig om te groeien. Je kunt pas groeien door in de spiegel te kijken die andere mensen je voorhouden en daarin jezelf te herkennen. Dit bewustzijn kost tijd, dat kost aandacht, dat kost energie, voor dialoog, voor introspectie, voor meditatie, voor contemplatie. Tijd, aandacht en energie die we nu kwijt zijn aan in mijn beleving met grote regelmaat ontzettend onzinnig werk.
Praktisch
en toen kwam een paar dagan later deze video voorbij, best wel overtuigend…
Raymond,
Interessant artikel.
Mijn verwachting is dat bij een eventuele groei van de economie er geen groei van het aantal banen zal komen door verdergaande digitalisering (dienstverlening) en robotisering (industrie).
Het huidige aantal werklozen is aanzienlijk meer dan 600/700.000. Minimaal 1,3 miljoen. Denk daarbij aan de verborgen werkeloosheid bij de Wajong (200.000), ZZP-ers, beperkt aantal uren contracten (o.a. Zorg), reïntegratie projecten vanuit WW en ABW. En dan vergeten we nog een aantal WAO-ers.
Mijn grootste zorg is daarbij dat er een onevenwichtige samenleving ontstaat met alle gevolgen van dien. De grote middenklasse, zo belangrijk voor de economie, verdwijnt. Ook de mensen die nog wel een baan hebben, krijgen door fiscale druk, vaste lasten, steeds minder te besteden.
Pieter Diphoorn
[…] werk waar het hele Nieuw Organiseren Evenement over gaat is eigenlijk te danken aan het feit dat er zo ontzettend veel overbodig werk is, niet alleen management. Ja, dat is volgens mij echt zo, wij met zijn allen, bezig met […]
Een bijzonder indrukwekkende blog Raymond!
We komen voor fundamentele keuzes te staan, want deze route loopt dood. De verdwijnende middenklasse zal de samenleving destabiliseren. De al decennia durende kapitaaloverdracht van arm naar rijk, en van publiek naar privaat, is een eindig ‘spel’. Dat Duitsland en Nederland in 2010 bijna zover waren om hun oude munten, vermoedelijk in een gecoördineerde actie, te herintroduceren geeft aan hoe dicht we tegen een ingrijpende geldcrisis aanzitten. Dat meerdere Europese landen hun goud (willen) terughalen, versterkt mijn gevoel, dat een financiële reset niet meer ondenkbaar is.
Dank je Paul. Die financiele reset is al in bedekte termen aangekondigd door Lagarde volgens mij. Time will tell…