en de menselijke maat
Een andere reden zou kunnen zijn dat commissarissen en bestuursvoorzitters elkaar de hand boven het hoofd houden omdat beiden belang hebben bij de hoge vergoeding. Let wel zonder een relatie met de prestaties van het bedrijf. Een soort sur place zeg maar, maar dan een die veel geld kost.
Een duur voorbeeld is wat mij betreft de woningcorporatie Vestia. Daar werd het idiote salaris van de directeur en de zeer riante gouden handdruk ook door de commissarissen goedgepraat. De wereld is echter enorm complex en de spectaculaire groei van Vestia werd door de onvoorspelbare handel met derivaten snel teniet gedaan. Fouten maken is menselijk maar soms een beetje dom. http://www.corporatienl.nl/vestia-een-beetje-dom/
Terwijl ik dit schrijf staat op de achtergrond voetbal aan op de TV. Barcelona-AC Milan. Het ene miljoenen elftal tegen het andere in het bal der miljoenen dat de Champions League heet.
Uitzonderlijke talenten krijgen uitzonderlijke beloningen, dat is tenminste zo ongeveer de regel bij het voetbal. Maar wat is uitzonderlijk talent eigenlijk waard? In de markt van vraag en aanbod is dat wat de gek er voor overheeft. Bij voetbal is uitzonderlijk talent goed herkenbaar, zelfs voor een niet voetballiefhebber. Messi’s kwaliteiten staan bijvoorbeeld buiten kijf, gelijken van hem zijn er niet of nauwelijks te vinden durf ik te stellen. Het speelveld is overzichtelijk, het doel duidelijk en het gezamenlijke belang evident. Zelfs dan kunnen we nog een discussie voeren over wat het waard is. Is Messi een beter mens of heeft hij slechts een talent waarvoor men bereid is te betalen omdat ‘brood en spelen’ belangrijk worden gevonden in onze maatschappij? Tot slot heeft ook een supertalent als Messi een goed team om zich heen nodig om echt te kunnen excelleren. Een nieuwe discussie over de waarde kan weer worden opgestart.
Laten we nu eens een multinational nemen. Het speelveld is onoverzichtelijk en enorm complex, het doel vaak onduidelijk, het gezamenlijke belang niet altijd helder, althans in mijn beleving. Talent is ook veel minder goed te herkennen. Het is zelfs voor de mensen die er nauw bij betrokken zijn nauwelijks te zien welke relevante bijdrage er door het management wordt geleverd.
Bestuursvoorzitters en daarmee ook commissarissen van dit soort organisaties zijn enorm afhankelijk van wat er op de werkvloer gebeurt. Ik durf te stellen dat ze maar zeer beperkt invloed hebben op de complexe situatie waarvoor ze verantwoordelijk worden gehouden. Op zich is dat al krom, waar kunnen ze eigenijk echt verantwoordelijk voor worden gehouden namelijk.
Naast de problemen van de complexiteit speelt er ook nog tweetal andere zaken. De organisatie is vaak omwille van bestuurbaarheid of controleerbaarheid in een bepaald systeem gegoten. Systemen hebben net als modellen de neiging leidend te worden. Het gevolg hiervan is dat de menselijk maat verdwijnt. Regels zijn regels en laten we ons daar alstublieft aan houden. In de functionerings- en beoordelingscycli wordt er vervolgens keurig gekeken of je nog netjes in het gareel van het systeem loopt. Het systeem zelf kan onderdeel van het gesprek zijn maar staat natuurlijk nooit ter discussie. Over werkelijkheid en schijnwerkelijkheid gesproken.
Het tweede punt is dat onderzoek van de Berkley Universiteit heeft aangetoond dat als iemands status en/of welvaart hoger wordt zijn of haar neiging naar onethisch handelen wordt versterkt. http://gizmodo.com/5888899/greed-isnt-good-wealth-can-make-people-unethical De voorbeelden hiervan in het recente verleden zijn er te over. Enron, de financiële crisis, DSB, we kunnen nog wel even doorgaan.
Met dit tweede punt komt voor een deel de verklaring van het hand boven het hoofd houden zoals eerder genoemd. Daarnaast heeft Dan Pink eerder al goed laten zien dat het koppelen van een hogere beloning aan een complexere taak zelfs een averechts effect heeft of het effectief uitvoeren van de taak.
http://www.youtube.com/watch?v=u6XAPnuFjJc
Bestuurders en commissarissen van het kaliber Messi zijn er zeer, zeer weinig, net zoals er maar 1 Messi is. De hoeveelheid uitzonderlijke talenten is dus maar zeer beperkt. Dat deze talenten (binnen bepaalde grenzen, zeker in het publieke domein) goed beloond worden zal weinig mensen moeite kosten. De overgrote meerderheid is echter geen uitzonderlijk talent en wordt slechts in stand gehouden door het systeem en de relevante toegevoegde waarde die ze leveren is op zijn minst gesteld discutabel. Als een direct gevolg hiervan staat de beloning van deze mensen ter discussie. Blijkt vervolgens dat de zelfreflectie aan de top door het eerder genoemde principe van onethisch handelen eveneens zeer beperkt is dan wordt er een explosieve mix geschapen.
Ik ben niet zo van de regels, die zijn er uiteindelijk voor een deel om te worden ontdoken en voor een deel om richting te geven. Ze creeeren ook vaak de eerder genoemde schijnwerkelijkheid. Toch zal er een oplossing moeten komen voor deze paradox van het belonen van talent en de menselijke maat. Dat begint volgens mij door er een open gesprek over te voeren. Een gesprek voer je door je stem te laten horen. Pas als er een publieke dialoog over dit onderwerp op gang komt kunnen we de menselijke maat herstellen. Laten we daarbij nooit vergeten dat de werkelijkheid enorm complex is en de rol van wie dan ook hierin zeer, maar dan ook zeer beperkt is volgens mij.
Leave a Reply