In een eerder blog heb ik geschreven over macht en complexiteit in ketens. Het principe dat de macht daar licht waar de vermeende of gepercipieerde complexiteit ligt, geldt volgens mij echter ook binnen organisaties. Als je wat verder in het begrip macht duikt dan zijn er theoriën die stellen dat de macht wordt ontleend door een uitwisseling van begunstigingen. Hierbij zijn de economische uitwisselingen gericht op de korte termijn  en de sociale uitwisselingen gericht op de lange termijn. Een kort dankwoord voor deze informatie gaat naar Aukje Nauta oratie Nauta 1..32 – Amsterdam University Press
Informatie als macht
Een van de belangrijkste uitwisselingen van deze tijd is in mijn beleving informatie. In veel organisaties ligt de macht besloten in de top en de managementlagen van de organisatie op basis van dit principe. Daar wordt alle informatie gebundeld, financieel en anderszins, die belangrijk is voor de sturing van de organisatie. Informatie die ontstaat uit de contacten met de belangrijkste stakeholders van de organisatie, of het nou de financiers zijn, de beleidsbepalers, de grootste klanten, de belangrijkste leveranciers of de interne afdelingen. De informatiestromen en de financiële processen waren altijd vrij complex en dus bestond er een informatieongelijkheid.

Informatiemaatschappij

We leven tegenwoordig echter voor een groot gedeelte in een informatiemaatschappij. We leren hierin allemaal van hoog tot laag met vallen en opstaan hoe met informatie om te gaan, hoe deze te interpreteren en hoe hier conclusies aan te verbinden. De democratiseringsslag die er onder druk van de snel oprukkende goedkope informatietechnologie gemaakt wordt is niet te stoppen. Op veel vlakken zie je dus ook dat de druk die er op bestuurlijke organen bestaat aan het toenemen is. De alomtegenwoordigheid van de informatie en de snelheid waarmee we deze kunnen verspreiden is nog nooit zo groot geweest. Door de technologie neemt de complexiteit af. Een belangrijke factor die de machtsbalans in stand hield is dus deels aan het verdwijnen. Een veelgehoord argument om deze ongelijkheid nog in stand te houden is de onrust die het zou kunnen veroorzaken als iedereen over dezelfde informatie zou beschikken. Een onvermogen om de informatie op de juiste waarde te schatten zou hieraan ten grondslag moeten liggen.

Kostenfactor

Er is nog een bijkomende factor die de druk op te veel managers en managementlagen verhoogt bij redelijk wat organisaties. De lage kosten van technologie en de relatief hogere kosten van het hoger opgeleide en daardoor duurdere managementlagen worden in deze tijden van bezuinigingen op de begroting gemerkt. Als uit de praktijk blijkt (buurtzorg als lichtend voorbeeld) dat er toenemende onduidelijkheid is over de toegevoegde waarde dan is het logisch dat er kritisch naar de rol van managers en bestuurders wordt gekeken.

Dromen

Stel nou dat de informatieongelijkheid er niet zou zijn, wat zou er dan gebeuren? Wat nou als je er als organisatie of zelfs als maatschappij op gaat sturen om alle informatie ter beschikking te stellen aan de hele organisatie of de hele maatschappij? Wat nou als je deze informatie zo eenduidig mogelijk maakt? Wat nou als er volledige transparantie is op het gebied van informatie? Wat nou als je dat koppelt aan een hele heldere missie? Dit zijn stappen die in elke organisatie te zetten zijn en volgens mij ga je dan naar de organisaties van de toekomst,  of in ieder geval organisaties die gericht zijn op de toekomst. Een missie die altijd leidend is en waaraan voor iedereen in een organisatie van hoog tot afgemeten kan worden of men hieraan bijdraagt. Kleinere organisaties ook die minder sturing door managers en managementlagen behoeven omdat een heldere missie en goede informatie voldoende is om zelfsturing te realiseren.

Platte organisaties

In mijn beleving zijn dit starfishachtige organisaties die plat zijn, die weinig tot geen management lagen kennen, die een beperkte omvang hebben of uit meerdere units met een beperkte omvang bestaan, omdat klein het nieuwe groot is zoals collega Caroline Rijnbeek zo mooi zegt. Kleinere organisaties ook omdat hiermee ook andere complexiteit verdwijnt en hiermee een belangrijke factor van macht. Wil jij dus je organisatie sociaal innovatieve veranderen? Kijk naar waar de complexiteit zit, maak dit simpeler, transparanter en zorg zo voor een plattere, snellere, fijnere en effectievere organisatie.