de vorm verdwijnt de delen niet
In welke reorganisatie werk jij is een wrange grap binnen veel grotere organisaties. Organisatieveranderaars verdien hun geld met het opzetten en uitvoeren van verandertrajecten en interim managers mogen brandjes blussen op de plekken die gevoelig zijn. Feit is dat we in een ongekend dynamische tijd leven met transities op maatschappelijk, economisch en organisatorisch vlak. De uitdagingen waarin we de komende 20 tot 30 jaar met elkaar voor staan zijn niet gering en dit zal veel vragen van organisaties, als ze al overleven.
Door een aantal factoren worden organisatie al dan niet gedwongen hetzij structureel te veranderen in grootte of manier van werken (of beide), hetzij ophouden te bestaan. De factor mens zal daar waar mogelijk steeds minder plek hebben. Er zijn namelijk een aantal vrij simpele redenen zoals de volgende. 1) Mensen zijn vaak de grootste kostenpost van een organisatie 2) Mensen maken (soms dure) fouten) 3) Mensen zijn zowel enorm bijzonder als beperkt in hun capaciteit 4) Mensen zijn niet snel genoeg. De klassieke soms al honderden jaren oude argumenten als het goed om industrialisering, automatisering, robotisering en digitalisering.
Onlangs mocht ik een verhaal vertellen over Internet of Things, oftewel wat er allemaal nog staat te gebeuren als we apparaten meer en beter met elkaar laten praten via internet. Er gebeurt erg veel op dit vlak, van slimme thermostaten tot slimme offfertemachines. Deze laatste is illustrerend voor wat er gebeurt en nog staat te gebeuren. Bij het bedrijf 247 Tailor Steel hebben ze namelijk offertesoftware ontwikkeld dat uit een 3D file in een paar minuten een offerte weet te genereren. De kennis die ze bezaten van het maken van offertes hebben ze weten te vangen in software. Het gevolg is dat er na het akkoord op de offerte direct geproduceerd kan worden. De 3D file word namelijk doorgestuurd van de offertemachine naar de productiemachine waarna deze voor de vervaardiging van het product zorgt. In het gehele proces hoeft geen mens meer voor te komen en het gaat vele malen sneller, zonder fouten..
Zo is er al het een en ander aan het veranderen in het boekhouden, in het notariaat en ga zo maar door. Heel veel banen waarvan tot voor kort werd gedacht dat ze niet te automatiseren waren zullen in de komende jaren verdwijnen en met deze banen zullen ook de organisaties verdwijnen die deze werkzaamheden als core business aanboden….
Als een boom sterft dan gaat hij vaak eerst rotten, regelmatig is dat van binnenuit overigens. Her en der zie je de paddestoelen op de stam verschijnen en langzaam sterven er takken af omdat er niet meer genoeg energie is om alle delen te voorzien. Dit proces gaat net zo lang door tot de boom in een storm omvalt en op de grond verder wegrot. Het fascinerende is dat als je zo’n stuk boom op de grond van dichtbij gaat bekijken het barst van het leven. Prachtige paddestoelen, soms zelfs hele banken, het mycelium dat door de stam loopt. Torren en wormen die zich een weg vreten door het hout, pissebedden die zich onder de stam verschuilen en ga zo maar door.
Er zijn voorbeelden te over van grote en kleinere organisaties die ten onder zijn gegaan. Wat te denken van energiereus Enron… of dit overzichtje van grotere Nederlandse bedrijven. Ik heb bij een aantal organisaties dit sterven mee mogen maken. World Online was een sterfhuisconstructie vlak voor de fusie of beter gezegd overname met/door Tiscali. Bij de startup waar ik daarna werkte was er sprake van een faillissement. Endemol Interactive International hield in zijn vorm op te bestaan en Syntens is onlangs opgegaan in de nieuw gevormde Kamer van Koophandel. Als ik het zo achter elkaar zet zou je bijna kunnen denken dat het met mij te maken heeft.. ;-). Het zijn boeiende processen om mee te maken en ook alle minder fraaie menselijke aspecten komen voorbij, van roddel tot moddergooien van vriendjespolitiek tot kaltstellen . Er wordt met name heel veel gepraat. Wat gaat er gebeuren? Wat zou er allemaal kunnen gebeuren? Wie ziet het goed? Wie snapt het? Daadwerkelijk fundamentele focus op de kernactiviteiten is vaak ver te zoeken waardoor het proces eigenlijk alleen maar sneller verloopt.
Terug naar de natuur
Wat er in de natuur juist zo mooi is, is eigenlijk is dat de boom er als vorm niet meer is maar de atomen van de boom blijven bestaan. Dat wat ooit een geheel was is uiteengevallen in zijn delen. De wet van behoud van energie van Einstein zegt dat in een geisoleerd systeem de energie ten allen tijd constant blijft en alleen maar omgezet kan worden van vorm en aangezien alle atomen energie zijn geldt dat ook voor een boom.
Als een organisatie omvalt dan blijven de delen altijd bestaan. Ook de kennis die in die organisatie is opgedaan zal in de individuele delen altijd blijven bestaan. Voor veel organisaties zijn de delen de mensen die de organisaties gediend hebben. Daar waar organisaties omvallen zal zich ook nieuw leven ontwikkelen, net als bij de boom. De energie die bij een organisatie op 1 doel was gericht zal zich verspreiden en een andere vorm aannemen.
De vraag die mij de laatste tijd veel bezighoudt is hoe je als organisatie waardig sterft. Bovenstaande metafoor is de passieve vorm, dit zal er hoe dan ook gebeuren. Als je dit proces echter zou willen begeleiden of meer vorm aan zou willen geven, hoe zou je dat kunnen doen? Hoe kun je nou als stervende organisatie meer voeding geven aan de delen? Hoe kun je door los te laten meer ruimte geven aan de delen? Hoe kun je aardig zijn voor de delen? Ik ben namelijk van mening dat als je dit proces echt vorm gaat geven het voor de delen veel beter zal uitpakken. Ik probeer een aanzet hieronder toe te doen van wat ik denk dat in ieder geval gevraagd zal worden.
In de tijd dat ik er even uit was kwam er na een paar weken achter dat dat wat ik kan brengen veel meer is dan dat waarvoor mijn werk een beroep op mij doet. Logisch hoor ik iedereen denken, toch durf ik te stellen dat als je echt tijd en ruimte hebt om afstand te nemen van je werk dat inzicht dieper zal landen dan je denkt, dat deed het bij mij wel in ieder geval. Patroondieren die we als mens zijn is iedereen geneigd zijn langs de lijnen van zijn huidige bestaan te denken. Als je dus ergens werkt en een bepaalde set werkzaamheden hebt dan zul je bij een nieuwe baan veelal langs deze lijnen denken is mijn aanname. Met andere woorden een van de onderdelen die in een proces zit om los te gaan van het grotere geheel is eerst het herontdekken van je mogelijkheden. Als stervende organisatie is het volgens mij dus goed om de mensen te helpen oriënteren op hun mogelijkheden en het stimuleren van het herontdekken van hun kern. Essentieel hierin is het loslaten van de context van de werkomgeving en de ruimte van de individuele beleving.
Een ander onderdeel in mijn ogen zou het ontwikkelen van meesterschap kunnen zijn. Geef je mensen de ruimte om zich op die manier te ontwikkelen die het dichtst bij hun persoonlijke voorkeur ligt. Blijde werknemers zijn over het algemeen productievere werknemers. Nog mooier is het als de ontwikkeling van het meesterschap een stap in de richting van een nieuw zelfstandig bestaan kan zijn. Employability, een mooi woord om aan te geven dat iemand makkelijker aan een nieuwe baan kan komen, wordt hiermee gestimuleerd. Een expert of meester is over het algemeen meer gevraagd dan een leerling want de meeste mensen leren het liefst van de meester.
Het onderdeel waar ik voor nu mee af zal sluiten heeft met de vaak parallel lopende ontwikkeling van de eerder genoemde punten te maken. Persoonlijk leiderschap is voor mij dat je zelf de keuze maakt over hoe, waar en op welke wijze jij wilt bijdragen, whatever that may be. Een wezenlijk onderdeel hiervan is volgens mij zelfvertrouwen. Iemand die zijn kern herontdekt, zijn bagage op waarde leert te schatten en zijn meesterschap ziet of voelt die zal over het algemeen meer zelfvertrouwen hebben. Dit toegenomen zelfvertrouwen leidt vaak tot heldere keuzes over wat wel en wat niet. Er zit hier natuurlijk nog een wereld achter maar dat laat ik voor hier buiten beschouwing.
Ik ben erg benieuwd naar verrijkingen en aanvullingen op het bovenstaande, ik denk namelijk dat met name onze collectieve wijsheid rondom goede stervensbegeleiding ons de komende jaren een stap in de goede richting kan helpen..
Mooi stuk en zo waar. Voor grotere organisaties is en zal het moeilijk blijven om hier zorgvuldig en gedurfd mee om te gaan.
Heerlijk om te lezen. Zo herkenbaar, waarom kan het niet anders??? Een trap schoonmaken doe je toch van bovenaf????
De metafoor van het sterven en uitsterven is inderdaad een mooie vorm. Ben zelf een grote fan van de metafoor van de dinosauriers die uitsterven omdat ze zich niet aanpasen aan sterk veranderende omstandigheden door disruptive technology en dieren als krokodillen, witte haaien en sommige soorten vogels die dat we hebben gedaan en daarom nu nog in onze tijd bestaan. Mvg Tony.