De verlokkingen

Ergens in 2012 was ik met een mooie groep mensen een weekend op Vlieland. Stuk voor stuk pioniers in wat ze toen al deden en wat ze nu nog steeds of nog meer of zelfs anders doen maar wel altijd vernieuwend. Een groep sterk maatschappelijk betrokken mensen met elk an zich een enorm potentieel. Wat echter voor iedereen voelbaar was, let op nou komt het, het synergetische potentieel van deze groep samen. Wat nou als we ons allemaal aan elkaar zouden verbinden, wat zou er dan mogelijk zijn? Menig uur is hier aan besteed tijdens dat en de volgende weekenden.

Van 2012 tot 2014 ben ik vanuit de Syntens OR betrokken geweest bij de fusie van de 13 KvK organisaties en Syntens. Een idiote situatie eigenlijk, 14 eigen organisaties met elk hun eigen dingetje laten fuseren tot 1 geheel. Tegelijkertijd was het een enorme kans met een zoals het leek vrijwel blanco canvas om een organisatie vorm te geven die klaar was voor de toekomst, een organisatie met een enorme potentie.

Afgelopen voorjaar was een kleine reünie georganiseerd voor en door wat oud World Online collega’s. Het was leuk om iedereen die er was weer eens te zien en te spreken en een onderwerp dat ook nu weer naar kwam was de gemiste kans die World Online deels ook was. Veel van ons deelden het gevoel dat de potentie van World Online veel groter was dan wat er daadwerkelijk uit is gekomen.

Afgelopen week (8 december 2016) hadden we samen met een paar mensen een prachtige avond georganiseerd waarin de de transformatie van Jan Bommerez met de transitie van Jan Rotmans verbonden door de beide Jannen letterijk met elkaar te verbinden. Het was een prachtige avond met veel diepgang, veel humor, kritische beschouwingen en mooie inzichten. Toch bereikten ons, weliswaar beperkt, geluiden dat het nog veel beter had gekund, dat er nog veel meer in had gezeten.

Realiseren of niet?

De grote gemene deler van deze vier verhalen is het niet realiseren van de soms vermeende, soms voelbare en soms zelfs zichtbare potentie. Er zijn tal van redenen voor het niet realiseren van deze potentie en de crux is volgens mij dat er altijd meer redenen voor het niet realiseren zullen zijn dan voor het wel realiseren.

Potentie nader onderzocht

Denken in potentie is potentieel gevaarlijk, full stop. Het heeft eigenlijk allemaal te maken met verwachtingen. Potentie is het verschil in wat er nu is en wat er in de toekomst zou kunnen zijn. De wat zou kunnen zijn is een verwachting, een inschatting. In elke situatie, in elke organisatie, in elk project, bij elk mens doe ik hetzelfde, ik maak inschattingen. Inschattingen over mijn eigen rol, inschattingen over de rollen van anderen, inschattingen over de (on)mogelijkheden, inschattingen over wat we nodig hebben, kortom inschattingen over van alles. Deze inschattingen zijn altijd in een een toekomstige tijd geprojecteerd. Soms is die toekomstige tijd dichtbij, over een paar minuten, over een uur, soms is die toekomstige tijd ver(der) weg, over een maand, over een jaar, over een paar jaar.

Teleurstellingen

De verwachtingen gaan vaak een eigen leven lijden en krijgen een eigen werkelijkheid. Het belangrijkste gevolg is in mijn geval dat ik meer dan eens teleurgesteld raak. Ik was zeker teleurgesteld na de fusie van Syntens en de KvK bijvoorbeeld over de klassieke organisatievorm waarvoor werd gekozen. Ik was ook teleurgesteld destijds bij de overname van World Online door Tiscali, het was de kruidenier om de hoek die de supermarkt overnam. Soms ben ik ook gewoon teleurgesteld in anderen. Teleurgesteld omdat ze mijn verwachtingen niet hebben waargemaakt. Verwachtingen die als ik ze niet heb uitgesproken überhaupt nooit waargemaakt kunnen worden, tenzij er een wonder gebeurd. Het heeft ook te maken dat ik bij anderen nog beter dan bij mezelf volgens mij(!) kan zien wat hun werkelijke potentie is.

Maar net zoals ik het bij mezelf niet goed kan zien hoe kunnen anderen het dan wel bij zichzelf zien? Is dat wat ik bij anderen meen te zien niet de potentie in mijzelf die ik niet ontsluit? Wat als ik dan vervolgens met een derde over de potentie van iemand anders heb? Daar precies gaat het volgens mij fout, daar precies ligt de sleutel waarom een betere wereld er voorlopig nog niet gaat komen. Ik ben te veel bezig met de potentie, te veel bezig met wat anderen beter kunnen doen, te veel bezig met wat er beter kan, te veel bezig met verwachtingen en inschattingen, te veel bezig met wat ik nog beter kan doen. Ik ben er gewoon nog niet klaar voor….toch?

Hersenspinselen

Het issue is dat het mijn verwachtingen, mijn inschattingen zijn, mijn projecties op de toekomst. De verwachtingen en inschattingen zijn overigens een spel van de hersenen en mijn hersenen zijn er dol op. Het geeft ongelofelijk veel brandstof om er lekker mee bezig te blijven, verschillende scenario’s doordenken, verschillende mogelijkheden onderzoeken, nog meer wat als’en verkennen. Het is een bijna oneindig spel van wat er mogelijk nog beter kan en dan nog beter.

Nu

Ik kom er steeds meer achter dat waar het over gaat is om niet bezig te zijn met mijn verwachtingen maar om zoveel mogelijk in het moment afgestemd te zijn op wat er is, wat er gevraagd wordt, op wat er zich wil ontvouwen. Doordat ik zo lekker bezig kan zijn in mijn hoofd ga ik voorbij aan veel andere, vaak veel subtielere signalen en informatie die er ook is in het moment zelf. In mijn hart, in mijn buik en zelfs, als ik heel stil kan worden ook in mijn hoofd maar dan op een andere manier. Door niet in mijn denkhoofd te zitten, door in het moment steeds te blijven onderzoeken ook met hart en buik wat er is dat geduid wil worden merk ik dat ik veel meer in flow kan handelen. De hele organisatie van de avond met Jan Bommerez en Jan Rotmans is zo tot stand gekomen. We waren niet bezig met wat wij bedachten maar we waren bezig om dat wat voor ons voelde als de bedoeling in te vullen. Tot slot is er nog een voordeel; door meer in het moment te zijn en te blijven kan ik veel beter zien wat er wel is, wat er wel voor wezenlijke dingen gebeuren. Het is een gegeven dat er vrijwel altijd meer mogelijk is, waarom niet meer genieten van wat er wel is, dat is wat er tenslotte is gelukt.

Aandacht

Het vraagt veel oprechte aandacht, aandacht voor mijzelf en aandacht voor de ander, een blijvend onderzoekende houding. Vanuit die aandacht is het de kunst te blijven onderscheiden wanneer ik in mijn hoofd schiet en vanuit de beperkingen van mijn ego handel en wanneer ik zo zuiver mogelijk ben aangesloten op dat wat er is, via mijn buik en hart op de bron.

Verbinding?

Volgens mij gaat het bovenstaande niet alleen voor mij op en is het daardoor de reden waarom het maar zo moeilijk wil lukken om al die initiatieven voor een betere wereld elkaar te laten versterken.

Er zijn waanzinnig veel initiatieven en het lijken er steeds meer te worden. Jan Rotmans had het er op de eerder genoemde avond over dat er inmiddels in Nederland alleen al ruim 1.000.000 mensen in de onderstroom bezig zijn met de broodnodige maatschappelijke vernieuwing. Bijvoorbeeld bedrijven die niet iets met MVO doen maar van maatschappelijke relevantie als kern een goed business model weten te maken, één van de kenteringen die ik op steeds meer plekken zie. Dat is enorm hoopgevend en het geeft de broodnodige doorkijkjes dat het wel anders kan. Maar wat ik ook zie is dat veel initiatieven enorm op elkaar lijken en elkaar zelfs in de weg zitten. Dan zijn er ook nog sterk complementaire bewegingen die elkaar als ze samen zouden werken enorm zouden kunnen versterken.

Schoon

De synergetische potentie is zichtbaar en tegelijkertijd hoor en zie ik samenwerkingen moeizaam of niet tot stand komen. Dat komt volgens mij doordat elk initiatief, hoe zuiver ook gestart, terecht komt in een dynamiek van het spel van ego’s, van verwachtingen en aannames en daarbij steeds verder wegglijdt van de wat er zou kunnen zijn als men afgestemd blijft. We moeten volgens mij veel meer leren af te stemmen met elkaar op een manier waarbij elk individu een schoon kanaal is, schoon van aannames en verwachtingen. Tot die tijd zijn alle bewegingen goed, sterker nog, is het belangrijk dat we in beweging blijven, dat we blijven leren. Hoe ‘schoner’ we in al die processen zelf leren te worden, hoe meer ruimte er ook komt om die synergetische potentie wel te ontsluiten. De grap is dat we van nature het schone kanaal zijn en dat we dat als we er de moeite voor nemen aandachtig te zijn in het moment we wel zijn aangesloten op de bron. Hoe meer we aandachtig zijn hoe meer onze oorspronkelijke natuur onze natuur weer wordt.

Paradox

De potentieparadox is uiteindelijk door je niet te laten leiden door de potentie, maar door meer aandacht te hebben voor het nu en alles wat er nu wel is. Zo weten we niet alleen ons eigen potentieel maar ook het synergetische potentieel veel beter te ontsluiten.