een blog over mieren en het ABC van Adaptoren, Basisdenkers en Connectoren

Wessel Ganzevoort 

Lezers van eerdere blogs hebben van mij vaker de quote van Wessel Ganzevoort aan zien halen: ‘veel veranderingstrajecten doen geen recht aan de waarde die er door de ‘oude’ systemen is gegenereerd’. Het is ook voor dit blog een goede om mee te beginnen. 

Transitie 

Piet Hein Donner heeft het al gezegd, Nederland is in transitie, onze Koning heeft het opeens over de participatiemaatschappij en Marc Rutte ziet er wel wat in. Als zelfs de bastions van de bestaande systemen opmerken dat er wat gaande is dan zal dat wel het geval zijn. 😉 Het historisch perspectief dat Jan Rotmans gaf over voorgaande periodes van transitie gaf bij mij een stukje rust. Het kan niet allemaal nu en het hele proces gaat zeker nog enkele tientallen jaren duren. Hoewel zijn onderbouwing helder is vraag ik het mij wel af. Door de voortgeschreden stand van techniek denk ik dat ook dit soort maatschappelijke veranderingen zich tegenwoordig sneller afspelen, maar wie ben ik.

Pioniers

Ik spreek in mijn beleving regelmatig pioniers van de vernieuwing die er gaande is. Of het nou gaat over organisatieontwikkeling over duurzaamheid, over onderwijs, over de kwaliteit van ons eten of over energie, steevast wordt er gesproken over de oude en de nieuwe wereld of systemen. Oud en nieuw zijn hierbij vaak tegenstellingen net zoals groot en klein, menselijk en systeem. De gedachte die ik vaak hoor is dat ‘oude’ wereld niet kan en wil veranderen en dat de enige manier om de broodnodige verandering te realiseren er een is van het creëren van een ‘nieuwe’ werkelijkheid. Het ten gronde gaan van de oude werkelijkheid wordt hierbij vaak als een noodzakelijke kwaad gezien.

Van binnenuit 

Her en der hoor ik echter ook vaak de gedachte om de oude systemen van binnenuit te veranderen door beetje bij beetje de noodzakelijke veranderingen door te voeren. Wat is nou beter? Geen idee eigenlijk en ik blijf met de eerder genoemde zin van Wessel Ganzevoort in gedachten zitten. De vraag die bij mij leeft is dan ook hoe we de gegenereerde waarde kunnen behouden. Dit blog gaat daarover, het bouwen van bruggen tussen de oude wereld en de nieuwe wereld. Ik laat hierbij even buiten beschouwing dat oud en nieuw nogal arbitraire begrippen zijn en dat bepaalde zaken eigenlijk heel retro zijn.

Een belangrijk gegeven in de verandering is volgens mij de gepercipieerde noodzaak en de wil om te veranderen. Ook als een grote oude organisatie deze noodzaak voelt, de mogelijkheden heeft en de wil heeft kan het veranderen. Grote organisaties als IBM hebben dit in het verleden laten zien.

Bruggenbouwen ABC

De metafoor van de brug heb ik wat verder uitgewerkt. Half dromend in bad kwam het volgende figuur bij mij op.
schematische voorstelling van bruggenbouw

De brug heb ik hierbij afgebeeld als twee driehoeken die elkaar niet raken waarbij de loopplank naar de overkant nog gemaakt moet worden. Het maakt niet uit wat je als oud of nieuw beschouwd, er zijn gewoon twee oevers met elk hun eigen werkelijkheid. Aan de ene kant heb je de basisdenkers van het oude systeem en aan de andere kant heb je de basisdenkers van het oude systeem. De basisdenkers zijn mensen met het oorspronkelijke gedachtegoed. In mijn beleving is er weinig verbinding tussen deze basisdenkers, elk zit in zijn eigen comfortzone met eigen uitgangspunten en leggen de basis voor de community aan hun zijde van de rivier. Op basis van deze fundering zijn grote groepen mensen bezig hun leven invulling te geven, de zogeheten adaptoren. Deze adaptoren creëren de werkelijke waarde van hun eigen community.

In elke community heb je echter ook de connectoren. De connectoren kijken verder dan hun eigen basis, onderzoeken en ontdekken en hebben contact met nieuwe werelden. Het zijn deze connectoren die de verbinding maken tussen de oude en de nieuwe wereld. Het zijn ook deze connectoren die de waarde van het oude en het nieuwe systeem aan elkaar en hun eigen adaptoren groep over kunnen brengen.

Mieren en verandering

Jaap van Ginneken heeft in zijn boekje over het inmiddels erg populaire onderwerp ‘de kracht van de zwerm’ een mooi voorbeeld staan hoe het met vernieuwingstrajecten bij de mieren.

Sommige mieren beginnen op de ene plaats die hen het beste lijkt, anderen op een andere. Weer anderen gaan als zwevende kiezers op en neer -soms met hun hele nagebroed (eieren, poppen, larven) in hun bek voor de verhuizing. Zodra de fundamenten van de meest ijverigen op de echt gunstigste plaats wezenlijk verder zijn gevorderd dan die van de anderen vindt er pas een beslissende verschuiving plaats en gaat iedereen unaniem verder door het met het verst gevorderde bouwsel.

De brug 2

Volgens mij gaat dit principe ook op voor het het model van de brug. Als duidelijk is dat de ene community succesvoller is dan de andere dan komt er volgens mij vanzelf een overdracht over dit verschil van succes tussen de connectoren onderling en de connectoren en de adaptoren op gang. De connectoren zijn doordat ze onderdeel van hun respectievelijke systeem zijn in staat de waarde te herkennen en over te dragen. De loopplank kan worden neergelegd voor de adaptoren die hun geluk aan de andere zijde willen proberen. Als dat er genoeg zijn is er sprake van een enorme verschuiving Het minder succesvolle systeem zoals dat door de die basisdenkers is geconcipieerd zal misschien zelfs ineenstorten of anders een stuk marginaler verder bestaan.

Is echter de community aan de ene kant in staat te leren van de meer succesvolle andere kant dan hoeft het overlopen niet het geval te zijn. Hoe beter de connectoren in staat zijn de kennis en ervaring op hun eigen community over te dragen, hoe opener de basisdenkers zijn en hoe makkelijker de adaptoren veranderen des te succesvoller zullen ze zijn met het in stand houden van hun eigen systeem. De vertaling naar wat dit vraagt van organisaties moge duidelijk zijn: luisteren, leren, aanpassen.