Het is een woord dat ik vaak bezig, zowel in het kader van persoonlijke ontwikkeling als voor organisatie ontwikkeling. In de basis gaat het natuurlijk gewoon over angst maar onzekerheidsreductie klinkt een stuk minder erg en sluit wat meer aan op veel van het onzin jargon dat toch al gebruikt wordt 😉

Feit is dat de wereld om ons heen inherent onzeker is en we allemaal hierdoor heen te navigeren hebben. Hoe we dat doen en waar we ons door laten leiden, dat zijn wat mij betreft interessante vragen.

Iedereen?

Vrijwel ieder mens heeft wat dat betreft volgens een of meerdere grotere of kleinere onzekerheden. Het gaat er volgens mij niet om of we het zijn maar welke strategie we bewust en onbewust kiezen om er mee om te gaan. Door met deze strategie aan de slag te gaan maken we ruimte om de onzekerheid te reduceren. Vaak zijn de strategieën echter vrij onvolwassen en/of niet echt duurzaam, dat wil zeggen dat ze wel in het moment helpen maar op termijn zelfs schade aan kunnen richten

Wat ik in mijn blogs verwerk begint vaak bij mezelf, in dit geval mijn onzekerheid. Ik maskeer en heb mijn onzekerheid op meerdere manieren gemaskeerd. Arrogantie, afstandelijkheid, betweterig, koppigheid, zo maar wat feedback die ik wel eens heb gekregen en die verwijzen naar wat er eigenlijk onder zit. Het zijn allemaal mechanismes om met mijn onzekerheid om te gaan. Soms val ik gewoon helemaal stil, ik kan gaan trillen, moeilijk uit mijn woorden komen, boos worden, verdrietig zijn. Vaak is het niet goed zichtbaar van de buitenkant en met het ouder worden merk ik dat ik er ook steeds makkelijker mee om kan gaan, het ook steeds makkelijker kan relativeren. Het is niet weg, het blijft opkomen maar ik herken de triggers en zie het onderliggende patroon.

Ontstaan 

Het ontstaan van mijn grotere en kleinere onzekerheden is vrij goed verklaarbaar, het begon voor mij al als kind. Ik kan me nog goed een specifieke situatie herinneren hoe ik sterk gecorrigeerd werd op iets wat ik in al mijn onschuld had gedeeld met de kinderen van de buren waar ik mee speelde. Dit gecorrigeerd worden is veelvuldig gebeurd. Het heeft bij mij lang voor een onzekerheid gezorgd over me uitspreken, wat kan en niet kan. Het is zo maar een voorbeeld van hoe vroegere ervaringen door kunnen werken en ieder mens heeft zijn of haar eigen ervaringen en triggers hierin.

We nemen onszelf altijd mee, ook naar ons werk, je laat niets thuis en zeker onzekerheid niet en dat heeft invloed. Een organisatie zelf heeft echter ook zijn eigen onzekerheid. Deze zit deels in individuen maar vaak ook in een gemeenschappelijke ervaring. Het grote project dat veel geld heeft gekost en waar te laat op ingegrepen is bijvoorbeeld. Of die leidinggevende met onvoldoende kwaliteiten die te lang de hand boven het hoofd is gehouden om diverse redenen. De onzekerheid in de groep en de individuele onzekerheid grijpen hierbij op elkaar in.

Onzinnig

In het kader van organisatie-ontwikkeling zie ik dat er veel gedaan wordt om de organisatieonzekerheid te reduceren. 36x onderbouwde plannen omdat het eerder mis is gegaan, eindeloze rapporten om maar een case te hebben, een blijvende vraag naar meer en nog meer informatie, vertragingstactieken, ondermijningsstrategïen. Je neemt de kern van de onzekerheid hiermee niet weg volgens mij en juist aan de kern aandacht aan geven brengt een meer duurzame oplossing. 

Elementen

Onzekerheid is dus een belangrijke factor en samen met Gijs ben ik op onderzoek uitgegaan om te achterhalen wat volgens ons belangrijke factoren rondom onzekerheid zijn, wat die kern volgens ons definieert. Wij ontdekten daarbij al vrij snel drie elementen die in nauwe verbinding met elkaar staan. Onzekerheid zelf is uiteraard zelf een belangrijke component, daarnaast zijn wat ons betreft echter ook onveiligheid en spanning belangrijke actoren in dit veld. Werkende met deze elementen kwamen wij erachter dat zo ook nog eens op elkaar in werken. We noemen dit vooralsnog de onrust driehoek, onrust is namelijk het gevolg van alledrie de elementen. 

  • Onveiligheid levert spanning op
  • Onzekerheid levert spanning op
  • Spanning levert onzekerheid op
  • Spanning levert onveiligheid op
  • Onveiligheid levert onzekerheid op
  • Onzekerheid levert onveiligheid op

Praktijk 

Zo even wat voorbeelden die wij in de praktijk tegenkomen.

  • De onveiligheid door een onprettige relatie met een manager, hij of zij zorgt wel voor de beoordeling en daarmee het salaris of de promotie.
  • De onveiligheid die een reorganisatie met zich mee brengt, houd ik mijn baan wel?
  • De onveiligheid die onrealistische doelen/targets met zich meebrengen.
  • De onzekerheid over of je in staat bent de targets te halen.
  • De onzekerheid van niet de juiste of onvoldoende informatie te hebben.
  • De onzekerheid bij onduidelijke verwachtingen.
  • De spanning van het moeten presteren.
  • De spanning van het goed moeten doen.

Ik vermoed dat er vast wel 1 of 2 tussen zitten die je herkent of hebt meegemaakt, ik wel in ieder geval.

Naar binnen

Het is door het ontrafelen van de verschillende elementen van deze driehoek dat je volgens ons kunt werken aan een gezonde basis voor persoonlijke en organisatie ontwikkeling. Dat vraagt een beweging naar kern waarin juist veiligheid, ontspanning en zekerheid centraal staan. De crux zit volgens hem erin dat je deze beweging van buiten naar binnen maakt en zowel op individueel niveau als op organisatieniveau. Je beweegt dus van onzekerheid naar zekerheid, van onveiligheid naar veiligheid en van spanning naar ontspanning, deze zijn in de kern namelijk altijd aanwezig. Het is daarbij ook zo dat vanuit de hervonden persoonlijke veiligheid, de veiligheid in de groep versterkt kan worden. Ik persoonlijk zet graag dialoog in om dit te realiseren, de echte Open Space zoals wij deze zien gaat echter voorbij aan de vorm of de methodiek en is volledig open met alles wat er is.

Sleutels

Er zijn een genoeg sleutels om dit proces van buiten naar binnen te stimuleren, die sleutels die wij zien en graag gebruiken zijn, humor, helderheid en relativering.Over relativeren heb ik onlangs al een blog geschreven. De andere twee komen binnenkort nog aan bod.

Omdat woorden mooi kunnen zijn maar plaatjes soms nog veel helderder hebben het bovenstaande in het onderstaande model proberen te vangen. Het is maar een model en een model is een stilering van een aspect van de werkelijkheid. Misschien is jou werkelijkheid weer iets inzichtelijker geworden….

 

Aloha Mahalo

Raymond