Hoe kun je innovatiestimulering innoveren?

Deel 1) Neolibaraal denken in de innovatiewereld en het oneindige grijs

De meeste lezers van mijn blog weten dat ik innovatieadviseur ben bij Syntens.

Syntens richt zich op het eerder, beter en sneller laten innoveren van het MKB, alle bedrijven tussen de 5 en de 250 werknemers zeg maar.

Innovatie is een enorm breed begrip en een domein dat door veel partijen geclaimd wordt. Er zijn zo mogelijk nog meer aannames over innovatie om maar te zwijgen over het aantal mensen dat een mening heeft over innovatie. Het zal geen verbazing wekken dat ik daar ook een mening over heb. In dit blog zal ik vanuit een stukje theoretische achtergrond en diverse invalshoeken een benadering geven van hoe innovatiestimulering in Nederland plaats zou kunnen vinden.

Achtergrond, Marktwerking en marktimperfectie

Een regelmatig te horen argument is dat Syntens overbodig is omdat er een gezonde markt is voor innovatieconsultancy. Syntens heeft een marktverstorende werking volgens bijvoorbeeld Frans Nauta http://www.nauta.org/publicaties/publicaties/opinie_files/20070522_Creatieve_destr.pdf

Voor mij is dit een typische uiting van neoliberaal denken. Schumpeter, Hayek, Friedman, Ayn Rand, de wereld is in de greep van het neoliberale denken wat mij (en een aantal anderen)betreft, met daaraan verbonden de illusie dat door marktwerking alles beter kan.

Ik ben namelijk van mening dat de volledig vrije markt en de heilige graal van marktwerking in veel gevallen een utopie is, dat was ik al tijden en ik krijg de laatste tijd steeds meer bevestiging hiervan. Met de door de overgang naar marktwerking ontstane problemen in de gezondheidszorg is iedereen naar ik veronderstel wel bekend en zo zijn er meer voorbeelden. We zitten bijvoorbeeld nu nog met de naweeen van de financiele crisis.

Adam Smith

Toen ik Frans Nauta pareerde op zijn stellingname over Syntens met de opmerking dat marktwerking niet heilig is en de financiele crisis dit liet zien, liep hij zonder een hand te geven weg. De financiele sector werd als schoolvoorbeeld voor marktwerking gezien maar zelfs de oervader van de marktwerking Adam Smith vond al dat controle erop meer dan gewoon belangrijk was.

Marktwerking heeft vaak een goede functie maar op bepaalde gebieden zeker niet. Marktwerking kan daarnaast ook niet bestaan zonder controle erop zo blijkt in de praktijk. Controle kost ook geld, net als overheidsbemoeienis.

Gemeenschapswerk

Er is dus een rol voor gemeenschapswerk. Geldt dit ook voor innovatiestimulering? Wat mij betreft wel! Hieronder ga ik in op het waarom.

Als we bijvoorbeeld kijken naar de eerder genoemde markt voor innovatieconsultancy dan zijn de impliciete veronderstellingen die hierachter zitten dat ondernemers 1) de weg hiernaartoe weten te vinden, 2) dat de markt ondernemers perfect bedient 3) dat ze er gebruik van willen maken en 4) het aanbod goed is.

Hoe zit het nu echt?

De realiteit is volgens mij net zoals bij de zorgmarkt en de financiele markt een stuk weerbarstiger. Veel ondernemers weten de weg naar de consultancy niet te vinden en als ze de weg ernaartoe al vinden dan is er de juiste bediening lang niet altijd het geval. Hoe komt dat? Het gemiddelde MKB bedrijf is relatief klein. De kosten die met grotere innovatietrajecten gemoeid zijn, drukken zwaar op de balans van het bedrijf. Het inschakelen van relatief dure op vrij hoge uurtarieven gebaseerde consultancy wordt vervolgens al dan niet terecht op basis van onzekerheid vermeden. Ook is de markt niet volledig transparant; wie moet je waarvoor hebben en is dat de juiste partij om mij een stap verder te helpen?

Conclusie
De conclusie die ik hieruit trek is dat de markt dus niet perfect is en er dus ruimte is voor onafhankelijke en selecterende innovatiestimulering

De dagelijkse praktijk van Syntens bijvoorbeeld is dat veel ondernemers ons op waarde weten te schatten voor juist die onafhankelijke positie die wij (!) in kunnen nemen. Er is voor Syntens namelijk geen ander belang dan die van de ondernemer en de mogelijkheden om zijn innovatieve vermogen te vergroten. Het feit dat het advieswerk kosteloos is is hierbij van grote waarde. Voor Syntens hoeft geen rekening geschreven te worden maarkt dat 1) de acceptatie groot is 2) zonder behoud het achterste van tong getoond word. Dit kan alleen als de financiering op een andere manier geregeld is. Lees, door middel van gemeenschapsgeld.

Syntens kan dan 1) de ondernemer onafhakelijk een stap verder helpen en 2) de ondernemer koppelen aan de voor hem of haar meest geschikte partij. Dit laatste kan dan met genoegen een van de vele partijen zijn die zich bezig houden met innovatieconsultancy, de volgende stap.

Oproep

Mijn eerste oproep is erg simpel. Laat het in mijn ogen soms erg simplistische neoliberale denken over innovatie eens achterwege en kijk eens breed naar innovatiestimulering. Zoek het oneindige grijs eens op en kijk wat dat op zou kunnen leveren.
In deel 2 ga ik in op hoe volgens mij innovatiestimulering benaderd zou moeten worden.