Sprekende Stilte

Voor het inspiratieatelier bij Inspiratiehuis Arnhem heb ik een lezing over stilte gegeven. Dit is de uitwerking van deze lezing.

Toch spreek ik hier over stilte, een mooie paradox…

In de al enige jaren durende zoektocht naar de zin van mijn bestaan kwam ik in een boekhandel in Amsterdam het boek met de voor deze lezing toepasselijke titel Sprekende Stilte tegen. Het is geschreven door de Nederlander Han van den Boogaard en gaat over het leven en de leer van Sri Ramana Maharshi, een van de grootste zo niet de grootste non duale en verlichte meesters van de vorige eeuw.

Soms weet ik gewoon dat ik een boek moet kopen, dan krijg ik de rillingen alleen al als ik het boek zie. Ik had nog nooit van Ramana gehoord maar zijn gezicht keek mij vanaf de voorkant van het boek zo indringend aan dat ik het direct kocht, een effect dat zijn foto bij meer mensen schijnt te hebben. Nu ik hem een paar keer gelezen heb weet ik goed waarom dat zo is. Het gaat voor mij veel verder dan simpel inspiratie, het gaat over je volledige potentieel leven en de rol van stilte hierin.

Maar iedere spreker hier weet dat het echte proces pas na de ja begint…met de nodige creatieve stilte zoals Jan Vaessen zo mooi kan verwoorden.

De titel van het boek wordt ontleed aan een belangrijk moment dat beschreven wordt, een moment waarin een bezoeker de ruimte betreed waar Ramana resideert. Normaal gesproken stelden de bezoekers Ramana vragen maar deze bezoeker ging tegenover Ramana zitten, sloot zijn ogen en na een half uur kreeg hij tranen in zijn ogen en sprak ‘nu begrijp ik het’. De eindeloze spraak van de stilte noemde Ramana dat.

Spreekt stilte? Kan stilte spreken? Stilte is stilte, dan is er niets toch? Of toch niet? Ben jij ooit wel eens helemaal stil geweest? Kan dat, helemaal stil?

De prachtige performance van Marina Abromovic in The Artist Is Present laat zien hoezeer stilte kan spreken, zeker het moment als haar voormalig levenspartner Ulay tegenover haar plaatsneemt. Beelden zeggen meer dan woorden en deze beelden zeggen het zoveel beter dan ik ooit in woorden kan vangen.

Dat stilte op een andere manier spreekt bleek ook uit een interview met Mooji, een van de non duale meesters van deze tijd. In dat interview vertelt hij over een opname die ze hadden gemaakt waarin een lange stilte was gevallen en om de opname wat in te korten hadden ze de stilte eruit geknipt. Bij het terugluisteren van de ingekorte opname kwamen ze erachter dat met het wegknippen van de stilte er een essentieel deel van de opname was verdwenen. Als oplossing werd er een stuk digitale stilte tussengeplaatst. Het gewenste effect werd hier echter niet mee bereikt want de digitale stilte bleek iets heel anders dan de natuurlijke stilte.

Vorig jaar heb ik een paar dagen alleen gewandeld in Zwitserland. Het was begin juni en het weer was werkelijk subliem, tegen de 30 graden en prachtig zonnig weer. Op diverse plekken tijdens de verschillende wandelingen heb ik gemediteerd, veelal aan de rand van water. Toen ik mijn auto parkeerde na de terugreis die ongeveer 8 uur had geduurd besefte ik dat ik ook de hele rit in stilte had gereden, geen radio, geen muziek, alleen ik, rijdend, met mijn gedachten en zelfs die waren er niet altijd. Wat ik ervaarde was dat de rust en de innerlijke stilte die de natuur maar zelfs ook de autorit mij gaf, niets te maken had met geen geluid stilte. Snelstromende beken, vogels, watervalletjes, banden over de weg, de draaiende automotor en het geruis van de wind maken allemaal geluid.

Er is in mijn beleving wel een verschil tussen het geluid dat de natuur maakt en het geluid dat wij als mensen veroorzaken. Lopende over het Rozendaalse veld, een van de meest natuurlijke plekjes van Nederland hoor je met een beetje wind nog steeds de A50 of de A12. De stilte tijdens de autorit was fijn maar de natuurlijk stilte in de bergen vond ik nog een stuk fijner.

Een van de manieren om de kracht van stilte te ervaren is door de TV uit te zetten, je computer of je smartphone weg te leggen en heel simpel een kwartiertje naar je eigen ademhaling te gaan luisteren, je eigen ademhaling te ervaren. Deze eenvoudige handeling werkt al meditatief en de kracht van meditatie is al lang duidelijk, zelfs het FD besteed er tegenwoordig aandacht aan met onder andere de persoonlijke ervaringen van Herman Wijffels.

De meer intieme manier om de kracht van stilte te ervaren is om ‘gewoon’ eens elkaar 5 minuten aan te kijken zonder te spreken. Kun je zien en voelen wat er dan allemaal zonder woorden te spreken wordt gezegd? Ook dit gaat voor mij voorbij aan woorden.

Door stil te zijn maken we ruimte voor alles wat zich aan wil dienen.

We zijn zo gewend aan input en het vullen van de stilte dat als er een stilte in een vergadering valt er al snel iemand in deze opengevallen ruimte springt. Wat ik echter heb gemerkt is dat als een vergadering wordt voorafgegaan aan de stilte van van een gezamenlijke meditatie de kwaliteit van deze zelfde vergadering van een veel hoger niveau is. Er is meer dialoog en minder debat, er is minder aandacht voor dat wat er eigenlijk niet toe doet en nog mooier er is ruimte om in stilte samen te ontdekken wat er juist wel heel erg toe doet.

To define is to confine last ik laatst….Laat hem maar eens op je inwerken, to define is to confine…

De volgende twee lezingen van het InspiratieAtelier over Overgave zijn op 10 juni.