Oordelen in dialoog

Een van de gespreksregels die we bij Leerweg Dialoog hanteren is dat we de oordelen even laten voor wat ze zijn. Dat vraagt wat van een deelnemer aan de dialoog en ook als begeleider hiervan. Dit blog probeert wat verheldering te creëren rondom deze gespreksregel.

Mening en oordeel

Mensen die mij kennen die weten dat ik af en toe een stevige en met enige regelmaat een afwijkende mening kan hebben. It comes with the package zeg maar. Ik zit er gewoon ook wel eens naast, dan heb ik mijn mening te snel en met te weinig informatie gevormd, een heerlijke onvervalste primaire reactie, ook dat hoort er af en toe bij.

Die primaire reactie is gebaseerd op het oordeel dat ik automatisch vel in veel situaties. Daar waar ik bij een weloverwogen mening wat meer de tijd heb genomen zit er bij een mening zonder tijd een veel directere koppeling met het oordeel. Ik maak dus een verschil tussen mening en oordeel en de factoren tijd en aandacht spelen een belangrijke rol.

Conditionering

Het is volgens mij hoe hersenen in het algemeen werken. Als mens zijn we geconditioneerd om snel te kunnen schakelen, het is een onderdeel van ons oeroude overlevingspakketje. Oordelen en het liefst snel was daarbij het verschil tussen eten en gegeten worden.

Die tijd van dreiging is ruim voorbij maar het mechanisme is nog steeds aanwezig. Het helpt hierbij al dat we erkennen dat we oordelen, dat dat een vrijwel geheel autonoom principe is. We zouden onszelf alleen maar nog meer in de weg zitten met een oordeel over oordelen zelf.

Persoonlijk nemen

Een andere verwarring die ik hierbij veel ervaar tijdens een dialoog is dat mensen veel van wat er verteld wordt erg persoonlijk nemen. Het is echter net als het oordelen een vrij autonoom proces. Dialoog als werkvorm is er bij uitstek op gericht om persoonlijke ervaringen te delen en ervaringen zijn precies dat, het individuele ondergaan van een gebeurtenis. Toch wordt er vaak op gereageerd alsof het een ervaring van meerderen is en die reacties zijn soms best stevig.

Op zijn minst kun je zeggen dat het wat met mensen doet en het dus voor beweging zorgt. Toch vragen we juist in die situatie voorbij die eerste primaire reactie, voorbij dat aangevallen voelen te luisteren. De ervaring leert dat er namelijk vaak zoveel meer verhaal achter veel ervaringen zit, en juist dat onderzoeken zorgt voor de verrijking van elkaar, juist dat is waar dialoog ruimte voor maakt.

Wat wil het je duidelijk maken?

Het nemen van de tijd voor het uitspreken van wezenlijke zaken geeft ook op een andere manier nog ruimte. Als iets je raakt in een dialoog dan heb je een prachtige ingang voor zelfonderzoek. Wat zegt het over jou dat het je raakt bijvoorbeeld en wat wordt er geraakt en waardoor? Dialoog is zo een krachtige manier om achter je eigen overtuigingen en patronen te komen. Het vraagt wel dat je een meer reflectieve en observerende houding naar jezelf aanneemt. Het vraagt met name dat je niet alles persoonlijk neemt maar dat je de rust en ruimte neemt die er juist in dialoog is. De ervaring van de ander is dat, een ervaring. Wat het met jou doet is van jou en niet van de ander, het geeft de mogelijkheid om jezelf beter te leren kennen door de ander te bevragen.

Ruimte

Het is die reflectieve en observerende houding die we zoveel mogelijk stimuleren bij het begeleiden van een dialoog. Sterker nog, het is die houding die ik zoveel mogelijk stimuleer en alle ontwikkelingstrajecten die ik begeleidt. Dat vraagt dat we soms scherp interveniëren als de veiligheid in een dialoog of een traject in het gedrang komt. Ook dat is niet persoonlijk bedoeld. Net zoals dat je oordeel automatisch komt is ook iets persoonlijk nemen vaak een autonome beweging. De vraagt blijft, wat zit erachter. Gun jezelf die ruimte en dat onderzoek.